Một di sản hàng ngàn năm như Nho giáo Trung Hoa, dù cho có kêu gào “phê Nho” thế nào, thì nó vẫn còn đó, rợp bóng lên hiện tại. Bây giờ thì dường như đã là một Trung Quốc khác, mà nhìn kỹ thì vẫn ra hậu hệ của Nho, thực ra “nó” vẫn là “nó”. Người Trung Quốc độc tôn một ông vua ngày xưa, thì nay vẫn độc tôn một ông Mao. Đến Đặng Tiểu Bình nói “Mao 7 đúng 3 sai”, thì vẫn là độc tôn Mao như một loại hoàng đế. Người ta giữ lại cặp quan hệ “quân thần”, chỉ đánh đổ quan hệ “phụ tử”, còn lại toàn bộ lý thuyết Nho giáo vẫn sừng sững ra đó. Đặc biệt, tư tưởng Đại Hán thì phát huy hết cỡ.

Một đạo diễn Trung Quốc nói với tôi: “Quốc hội Trung Quốc mấy chục năm nữa không biết có dân chủ như Quốc hội Việt Nam không. Cán bộ Trung Quốc xấu lắm, nhưng có một điều tốt làm cho những cái xấu khác được tha thứ. Đó là làm cho Trung Quốc mạnh lên”. Dường như thấy tôi tỏ ra không hiểu, anh ta nói rõ hơn: “Đảng cộng sản bảo, hai trăm năm nhà Thanh làm cho Trung Hoa yếu hèn, bây giờ là lúc làm cho Trung Quốc lãnh đạo thế giới. Nói thế hầu hết đều thấy được”

Trước kia, Nho gia nói đến “Thiên hạ” là Trung Quốc ở giữa, xung quanh man di mọi rợ cả. Ngày nay người dân Trung Quốc nhân nhượng cho các sai lầm của chính quyền, miễn là làm cho Trung Quốc lãnh đạo thế giới.

Ông Trần Đình Hiến và Hà Phạm Phú đều là những người dùng tiếng Hán, chữ Hán. Các ông tỏ ra thú vị với ngôn ngữ Việt. Trước kia người Việt gọi người Hán là “khách trú”, rồi biến thành “chú khách”. Đó là cách nói còn lịch sự. Chứ còn cách nói “thằng Ngô con đĩ” thì là hết nước kinh thường rồi.

Xét cho cùng thì nhân dân Trung Quốc cũng như nhân dân ta cả thôi. Họ cũng lưu lạc. Lịch sử hàng ngàn năm vốn như thế. Nhưng mọi thứ là do chóp bu. Và do tầng lớp sát cạnh chóp bu làm nghề quân sư.

Do đặc tính chữ Hán, mà người Trung Quốc rất giỏi đúc kết các châm ngôn bằng ít từ gợi tả. Khổng tử truyền bá Nho học, cũng từ những câu rời rạc, mà rất gợi tả. Quân tử thì có “tam cương, ngũ thường”, phụ nữ thì có “tam tòng, tứ đức”. Con đường hành đạo của Nho gia là phấn đấu “tu thân, tề gia, trị quốc, bình thiên hạ”. Như thế thì từ thấp đến cao trong xã hội cũng đều có thể hưởng lạc mà dối trá với người không có Nho.

Ông Trần Đình Hiến nói: Trung Quốc hiện nay có phương châm “8 chữ” chắc nhiều người không biết. Đó là “Nam dụ, bắc bình, đông lấn, tây an”. Việt Nam lọt vào khu vực vừa “nam dụ”, vừa “đông lấn”. “Nam dụ” là dụ dỗ các nước phương Nam về đối ngoại, trong đó có khối Asean, có các nước đang phát triển trong đối thoại NAM-NAM. 

“Đông lấn” là lấn ra biển đông, chèn ép Đài Loan, lấn chiếm biển Đông, lấn đảo của Nhật Bản, cái đó quá rõ. Phía Bắc họ phải bình ổn với Nga và Mông Cổ đang là đối trọng với Mỹ. Phía Tây tăng cường an ninh với Tây Tạng, yên ổn với phương Tây tư bản mà họ chưa dám đối đầu. Tám chữ của họ không ngoài tư tưởng Đại Hán, vẫn chưa ra ngoài Đạo Nho truyền thống, coi Trung Quốc ở giữa, ngày xưa thì Nam Man, Tây Nhung (Mọi), Đông Di, Bắc Địch (Rợ), nay có khéo léo hơn, không gọi thẳng ra thế, nhưng cứ nghe nào là dụ, nào là an, là bình, là lấn, thì xem ra người Hán vẫn nhìn thế giới như xưa thôi.