Ngày nay, nói đến lý tưởng cách mạng, có lẽ nhiều người cho rằng sáo rỗng và cười cợt. Đó là một điều đáng nguy cho xã hội, đáng để những người mang danh trí thức suy ngẫm.
Cách mạng Tháng Tám khởi nguồn từ một lý tưởng rất cao đẹp: Giải phóng dân tộc. Do Hồ Chí Minh lãnh đạo, lý tưởng cách mạng Tháng Tám sau đó đựoc cụ thể hoá bằng khẩu hiệu trên các công văn, giấy tờ của Nhà nước mới: Độc lập- Tự do -Hạnh phúc. Những mục tiêu cao đẹp ấy là ngọn đuốc soi đường cho một thế hệ trí thức trẻ, dưới sự lãnh đạo của Mặt trận Việt Minh, nòng cốt là Đảng cộng sản Đông Dương, dẫn tới giành chính quyền, xây dựng chế độ mới.
Có lẽ, ngay cả những người thanh niên làm nên Cách mạng Tháng Tám, cho đến cuối đời, cũng không ý thức được rằng, con đường thực hiện lý tưởng cách mạng lại gập gềnh, khó khăn và gian khổ đến thế. Máu đã đổ, sai lầm cũng xảy ra, đi cùng với chiến công chói lọi. Lịch sử các dân tộc hầu hết có mẫu số chung như vậy... Ngày nay, do nhiều lý do, cứ khi nói đến "lý tưởng cách mạng" thì người ta hay liên tưởng đến quan chức của chế độ đương thời, mà những quan chức ấy, phần lớn đều sinh ra sau khi cách mạng Tháng Tám thành công. Chế độ thì nhiều sâu mọt, tham nhũng, nhiều sai lầm, nhiều bất công... Do vậy mà cụm từ "lý tưởng cách mạng" không còn ánh sáng lung linh ban đầu của nó, không còn là ngọn đuốc tinh khôi soi đường cho người ta phấn đấu chăng?
Thực ra, con đường cách mạng có thể có những khúc quanh, còn lý tưởng cách mạng thì không bao giờ thay đổi, thuộc về phạm trù vĩnh cửu. Lý tưởng về dân tộc độc lập, dân quyền tự do, dân sinh hạnh phúc là mãi mãi. Nếu có một cá nhân nào trong bộ máy chính quyền, hay một công dân nào có một phút lơi lỏng không nghĩ về điều đó, thì thật là nguy hại cho vận mệnh đất nước.
Có lẽ, khi sơ khai, nền hành chính nước Việt Nam dân chủ cộng hoà đã kế thừa có sáng tạo hành chính của nước Pháp đô hộ. Trên văn bản của nước Pháp, có dòng "Cộng hoà Pháp. Tự do- Bình đẳng- Bác ái". Đó là lý tưởng cách mạng từ thời Cuộc cách mạng Pháp, từ ngày chiếm ngục Baxti. Nhưng thế hệ sau của những người làm cách mạng Pháp, lại là những tên thực dân cai trị Đông Dương. Đó cũng là một ví dụ về con đường quanh co gập ghềnh của một cuộc cách mạng. Nhưng Nguyễn Tất Thành đã đến nước Pháp để tìm đường giải phóng dân tộc, chắc hẳn là ông ghét thực dân Pháp, nhưng ông yêu lý tưởng của cách mạng Pháp.
Ngày nay, hơn lúc nào hết, lý tưởng của cuộc cách mạng Tháng Tám nên được thổi lên bùng cháy trong một thế hệ người Việt, nên ngẫm nghĩ về vận mệnh dân tộc, về con đường dấn thân của các trí thức trẻ đã làm nên cuộc cách mạng ấy. Đó phải chăng là cách học tập Hồ Chí Minh đúng đắn nhất. Được thế thì con đường thực hiện những lý tưởng cách mạng khơi nên từ Tháng Tám năm 1945 sẽ còn được tiếp tục và phát huy trong thời đại mới.