Báo chí tuần vừa qua đã kể những chuyện bi hài trong và sau cơn mưa "kỷ lục 10 năm" ở điểm nút giao thông Chùa Bộc. Cả một rừng người đứng bất động trong mưa, dầm chân trong nước ngập nửa bánh xe vì ách tắc xe cộ. Công an đứng gần đó cũng bất lực nhìn. Cuối cùng, có một cô gái đội mũ bảo hiểm, xăm xăm đi lại, hô hào người này người kia, tự giải quyết mở một lối đi, dần dần các xe máy thoát ra được.
Tuần qua, anh bạn tôi đi trân đường Năm, thấy một chiếc xe chở nước ngọt bị đổ, chắn ngang đường, bị tắc đường một đoạn dài, nhưng sau gần hai giờ đồng hồ mới thấy lực lượng công an đến, dĩ nhiên đoạn đường đó lại tắc một vài giờ nữa.
Ông Đồ Khắc Cần, đạo diễn điện ảnh của Hãng phim Châu Giang, thành phố Quảng Châu, vừa qua kể cho tôi nghe câu chuyện vui. Ông Đồ đi ô tô từ Thâm Quyến về Quảng Châu, đi trong đêm. Khi về đến Quảng Châu, sau mấy giờ đồng hồ thì thấy một cái tin báo của cảnh sát, rằng ông đã đi quá tốc độ, sẽ bị phạt bao nhiêu bao nhiêu. Ông Đồ vội vàng đi nộp tiền phạt ngay. Tôi hỏi: Sao ông phải vội như vậy? Mà ai biết ông đi trong đêm lại quá tốc độ? Ông Đồ nói: Camera cảnh sát gắn trên đường, nếu đi quá tốc độ nó mới tự động ghi, điều này không thể cãi được. Còn nếu sau khi có giấy báo, không đến nộp ngay, quá thời gian quy định, cảnh sát sẽ thông báo trên tivi phải nộp thêm phí phát sóng tivi nữa.
Đi trên thành phố, qua các điểm giao cắt đồng mức, vẫn thấy lực lượng mặc đồng phục (nhưng không phải cảnh sát hay công an) cầm cờ đỏ chỉ đường, giữ trật tự cho người đi bộ. Hổi ra mới biết, đó là những người bảo vệ ở các công sở lân cận điểm nút giao thông đó. Mỗi điểm nút giao cắt, coi như trách nhiệm giữ giao thông được giao cho các công sở quanh đó. Họ phải họp nhau lại, lên lịch để thay nhau trực vào giờ cao điểm. Làm bảo vệ ở một công sở, một khu chung cư hay một cơ quan, bao giờ anh cũng có một nhiệm vụ trên vai, đó là giữ trật tự giao thông của nút giao thông gần nhất.
Cùng một vấn đề, mà cách giải quyết công việc khác nhau, dẫn đến kết quả khác hẳn nhau. Cái kết quả ấy không chỉ có lợi cho chính nó, việc giải quyết giao thông không chỉ mang lại cho giao thông thông suốt, mà nó tác động vào tâm lý con người, xây dựng niềm tin vào lực lượng công quyền, làm cho xã hội kỷ cương, văn minh.
Việc ông Đồ mang tiền nộp phạt ngay, không chỉ đơn thuần là nhanh hay chậm. Ông Đồ rất tin tưởng ở cảnh sát, tâm phục khẩu phục. Đồng tiền nhanh vào két của nhà nước, khác hẳn đồng tiền một tháng sau mới vào két. Một lượng lớn tiền phạt nhanh chóng quay vòng khác hẳn với lượng tiền sau nhiều ngày sau mới thu được. Đó là ý nghĩ kinh tế lớn, từ một việc làm nhỏ của xã hội có kỷ cương.
Sự việc xảy ra ở một điểm ách tắc giao thông là rất nhỏ, nhưng nếu nhà chức trách suy nghĩ thấu đáo về nó, thì cứ từng việc nhỏ đó giải quyết được, sẽ được một việc lớn lắm. Xã hội kỷ cương vận hành tương tự một cơ thể khoẻ mạnh. Khi ta ngủ, nghỉ thì các cơ quan nội tạng vẫn làm việc đấy chứ. Dù cho đêm khuya hay mưa gió, vẫn phải có một cơ chế nào đó vận hành xã hội cho kỷ cương chứ. Sao lại có thể lấy lý do mưa to hay đêm khuya mà việc quản lý xã hội buông ra được? Ông Đồ chạy xe trong đêm vẫn bị cái kỷ cương cột chặt lại. Tôi đã ở Quảng Châu sau động đất, mưa cực to nhiều ngày sau động đất, vẫn không thấy ách tắc xe cộ vì lụt lội ở đâu cả.