Bệnh "hoắng"

Hiện tại, có nhiều việc có thể gọi là "hoắng"

Ví dụ, cái tin "Xây dựng đề án chiến lược để Việt Nam có giải Nô–ben". Thật lạ. Đọc kỹ, mới biết tổng công ty dầu khí kết hợp với Đại học quốc gia Hà Nội ký kết hợp tác về đào tạo. Một kế hoạch dài hạn đào tạo con người, đáp ứng yêu cầu hiện đại hóa, đáp ứng yêu cầu nhân lực hội nhập, nâng cao chất lượng đào tạo đại học... Mục tiêu ấy là cao quý, vừa hiện đại vừa thực tiễn, cớ sao lại giằng cái chuyện "có giải Nô-ben" vào đây. Vô hình chung đề cao giải Nô-ben không đúng chỗ, lại hạ thấp ý nghĩa của việc hợp tác nâng cao chất lượng đào tạo nhân lực. Như vậy đã lẫn lộn hệ quả và mục tiêu, nói theo kiểu ngày xưa, nhầm "cứu cánh" và "phương tiện". Không có nước nào trên thế giới có cái đề án chiến lược để có giải Nô-ben cả. Mà giải No –ben dù cho là giải có uy tín đi chăng nữa, cũng chỉ là đánh giá của một Viện hàn lâm của một quốc gia, có những tiêu chí riêng, trên cơ sở hệ tư tưởng riêng và chịu sự ảnh hưởng của một số quốc gia nhất định. Có giải Nô ben là vinh dự, nhưng đó không phải là mục đích của một nền giáo dục.

Trong quy hoạch, đôi khi cũng có bệnh "hoắng". Ví dụ: Để cho đuờng phố ra vẻ hiện đại, bèn bàn chuyện cấm bán hàng rong. Còn việc phát triển công nghiệp ô tô, có lẽ cũng là "hoắng" nốt. Dòng dã bao nhiêu năm, ưu đãi hết sức cho các doanh nghiệp lắp ráp ô tô, nhưng tỷ lệ nội địa hóa vẫn không nâng cao lên đuợc, công nghiệp phụ trợ không phát triển lên, cái ô tô vẫn giá cao ngất ngưởng, lợi nhuận rơi vào túi nhà đầu tư nước ngoài, người Việt vẫn phải mua xe đắt nhất thế giới. Hỡi ôi, mơ ước về một nền công nghiệp ô tô Việt Nam sao mà xa vời? Sao ta cứ phải làm mọi việc mà Nhật, Mỹ, Trung Hoa họ làm? Sao ta không làm những thứ ta có lợi thế, chế biến thực phẩm, làm công nghiệp phần mềm, để thu tiền mua ô tô rẻ của họ, vừa đẹp vừa bền? Tại vì quy hoạch có tính chất... "hoắng"

Trong văn học nghệ thuật, bệnh "hoắng" mới thật trầm trọng. Phân chia văn học trẻ và già, rồi có những vị mang danh nhà thơ ngồi trên TV đòi "sân chơi" cho cái gọi là thơ trẻ, cho trình diễn thơ, mà một ví dụ như có "nhà thơ trẻ" xấp xỉ 70 tuổi, quấn giấy toa lét quanh người, rồi có 2 cô nhà thơ giật từng mảng giấy ấy, miệng cùng kêu những câu như bị điên: "Đàn bà, đàn bà...". Có lẽ, nên hiểu từ tốn rằng, sáng tạo cứ sáng tạo, trình diễn cứ trình diễn, tự do sáng tạo mà, nghệ thuật cần sự phong phú, nhưng không đến nỗi kêu lên to như thế, như thể chỉ có họ mới là nghệ thuật thứ thiệt, còn tất cả cái khác là lạc hậu cả. Văn chương muôn đời làm gì có trẻ già, chỉ có hay và dở mà thôi.

Gần đây, có vị đạo diễn bốc lên, nói với Bộ trưởng Văn hóa đầu tư để dựng 100 kiệt tác kịch thế giới trên sân khấu Việt Nam. Hay lắm đấy. Nhưng liệu đầu tư hàng trăm tỷ đồng để dựng 100 kiệt tác thế giới ấy cho ai xem? Hãy làm lấy 3 vở kịch kinh điển của thế giới và "nghe ngóng" xem những ai mua vé vào xem, rồi bàn tiếp. Vấn đề là kiệt tác thế giới, qua tay các bác đạo diễn Việt Nam, nó còn bao nhiêu phần trăm kiệt tác, chuyện đó phải qua 2-3 vở diễn, chúng em mới xem tiếp được.

Bệnh "hoắng" có ở khắp nơi, làm sao để mọi người phân biệt, nhận chân ra chuyện "hoắng" đó. Có lẽ cũng dễ thôi. Nhiều người biết, nhưng chết cái là người bị bệnh "hoắng" không bị làm sao cả, có khi còn dương dương tự đắc, ra vẻ thông thái. Ôi, Nhà nước ta nên có một cái huy chương, vẽ 100 con voi, hàng năm xét tặng cho các nhà "hoắng" đó, giải thưởng kèm theo là 1 bát nước sáo voi. Dân gian cũng nói rồi "trăm voi chẳng được bát nước sáo", đó chính là cách nói về bệnh "hoắng" đấy...